W Dniu Sybiraka, w 80. rocznicę napaści ZSRR na Polskę oraz z okazji z 30. rocznicy reaktywowania wałbrzyskiego Oddziału Związku Sybiraków odbyły się w naszym mieście uroczystości upamiętniające tragedię naszych rodaków zesłanych na Sybir.

Zaczęło się na Piaskowej Górze, przy pomniku Syberyjskiej Golgoty od złożenia kwiatów i zniczy. Obok sztandaru Oddziału Związku Sybiraków powiewały sztandary wałbrzyskich i powiatowych szkół podstawowych oraz Związku Emerytów i Rencistów „Solidarność”. Wszystkich obecnych przy pomniku powitała prezes Zarządu wałbrzyskiego Koła Związku Sybiraków Joanna Baniukiewicz.

Wieńce i kwiaty złożyli m.in. wiceprezydent Wałbrzycha Sylwia Bielawska, wicestarosta powiatu wałbrzyskiego Iwona Frankowska, posłanki Katarzyna Mrzygłocka i Agnieszka Kołacz-Leszczyńska. Kwiaty złożyli również byli prezydenci Wałbrzycha Henryk Gołębiewski i Zygmunt Nowaczyk. Następne wiązanki były od wałbrzyskiego Oddziału Związku Sybiraków i wszystkich szkół podstawowych z Wałbrzycha, Mieroszowa i miasta Boguszów-Gorce.

Po tej części wszyscy udali się do pobliskiego kościoła pw. Najświętszej Marii Panny na mszę świętą, którą koncelebrował ks. dr Krzysztof Moszumański, w asyście Sybiraka ks. prałata Stanisława Pająka i księdza kanonika. W przepięknej homilii wygłoszonej przez ks. Krzysztofa usłyszeliśmy fragmenty „Pieśni wygnańców z ojczyzny”.

Po mszy świętej uczestnicy własnymi pojazdami i podstawionym przez miasto autokarem udali się do Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia na dalszą część uroczystości.

Po przywitaniu przybyłych gości odśpiewano hymn państwowy, a następnie młodzież z Publicznej Szkoły Podstawowej nr 37 w Wałbrzychu przedstawiła piękny program artystyczny, składający się z Hymnu Sybiraków oraz pieśni i wierszy sybirackich.

Odbyło się również wręczenie medalu Pro Patria. Uhonorowany nim został ks. prałat Stanisław Pająk. Wręczenia medalu dokonał obecny na uroczystości wicewojewoda dolnośląski Jarosław Kresa.

Odznaka Honorowa Sybiraka została nadana Wacławowi Kwiecińskiemu, a medale 90-lecia powstania Związku Sybiraków zostały wręczone: ks. dr. Krzysztofowi Moszumańskiemu, dyrektor Publicznej Szkoły Podstawowej nr 37 w Wałbrzychu Małgorzacie Gawonicz i Andrzejowi Hubczakowi – nauczycielowi historii tejże szkoły.

W dalszej części Wacław Kwieciński zaprezentował zebranym fragmenty multimedialnej prezentacji o losach Sybiraków pt. „Sybiracy pamiętamy”, która w całości prezentowana była podczas żywych lekcji historii w reprezentowanych na uroczystościach szkołach podstawowych.

Następnie poproszono o zabranie głosu zaproszoną specjalnie na uroczystości autorkę książki i filmu pt. „Kromka chleba” Dagmarę Dworak. Pani Dagmara, nie kryjąc wzruszenia, opowiedziała o losach swojej rodziny. To właśnie książka „Kromka chleba” z dołączonym filmem była nagrodą dla obecnych na uroczystości laureatów szkolnych konkursów o Sybirakach. Wszyscy laureaci zostali wyczytani i zostały im wręczone wspomniane książki. Panią Dagmarę poproszono o złożenie dedykacji na książkach wszystkim chętnym. Ustawiła się długa kolejka chętnych do uzyskania dedykacji.

I tym oto książkowym akcentem prowadząca uroczystość dyrektor Ewa Gratzke podziękowała wszystkim przybyłym za wzięcie udziału w tych niezapomnianych uroczystościach.

Uczestników uroczystości powitała Joanna Baniukiewicz

Od lewej: wicestarosta Iwona Frankowska, były prezydent Zygmunt Nowaczyk, radna Małgorzata Wiłkomirska, posłanka Katarzyna Mrzygłocka, wiceprezydent Sylwia Bielawska, były prezydent Henryk Gołębiewski

Kwiaty złożyli prezes Zarządu Oddziału ZS w Wałbrzychu Adam Mitelsztet i prezes Zarządu Koła ZS w Wałbrzychu Joanna Baniukiewicz

Znicze przy pomniku zapalili Dagmara Dworak i Wacław Kwieciński

Stara Kopalnia – przemawia prezes Adam Mitelsztet

Występ uczniów Publicznej Szkoły Podstawowej nr 37 w Wałbrzychu

Wicewojewoda dolnośląski Jarosław Kresa wręczył w imieniu szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych medal Pro Patria ks. prałatowi Stanisławowi Pająkowi

Dekoracja Wacława Kwiecińskiego Odznaką Honorową Sybiraka

Przemawia wiceprezydent Wałbrzycha Sylwia Bielawska

Książka „Kromka chleba” – nagroda dla blisko 60 laureatów szkolnych konkursów o losach Sybiraków

Autor: Wacław Kwieciński, zdjęcia Wacław Kwieciński, DUW, Magdalena Sakowska – Wałbrzych dla Was, Joanna Szymorek Stara Kopalnia

We wtorek 17 września 2019 r. o godz. 11.15 w Kostrzynie nad Odrą rozpoczęły się uroczyste obchody Dnia Sybiraka.

Na pl. Wojska Polskiego, usytuowany w centrum miasta, przybyli przedstawiciele władz miasta, członkowie Koła Związku Sybiraków (Oddział ZS w Gorzowie Wielkopolskim), delegacje służb mundurowych, uczniowie i nauczyciele szkół podstawowych, Zespołu Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie, poczty sztandarowe oraz mieszkańcy Kostrzyna nad Odrą.

To wyjątkowe spotkanie upamiętniające 80. rocznicę napaści armii sowieckiej na Polskę oraz 30. rocznicę powstania Koła Związku Sybiraków w Kostrzynie nad Odrą rozpoczął jego przedstawiciel, kierując do wszystkich zebranych słowa powitania.

Niezwykłą atmosferę wywołały słowa wiersza pt. „Ballada Zesłańców” oraz fragmenty wspomnień kostrzyńskich Sybiraków: Izabeli Grewling, Marii Szydełko i Zenona Pezowicza, które zaprezentowali uczniowie klasy pierwszej liceum ogólnokształcącego w Zespole Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie. W swych prostych słowach wyrażały ogromne cierpienie i wiarę Sybiraków oraz wielką tęsknotę za ojczyzną ludzi zesłanych na „nieludzką ziemię” w 1940 r.

Odśpiewany przez wszystkich zebranych hymn państwowy oraz słowa prezesa Zarządu kostrzyńskiego Koła Związku Sybiraków Mariana Pezowicza, skierowane szczególnie do dzieci i młodzieży, uświadomiły, że są oni ważnym ogniwem sztafety polskich pokoleń, dla której ojczyzna, honor i patriotyzm są najwyższymi wartościami.

Po zakończeniu pierwszej części uroczystości jej uczestnicy, tworząc zwartą kolumnę, rozpoczęli 13. Marsz Pamięci Zesłańców Sybiru i udali się na cmentarz Komunalny. Tam odśpiewano Hymn Sybiraków, po którym ks. kanonik Wojciech Skóra odmówił modlitwę za dusze tych, którzy spoczęli pod śniegami Syberii, na zawsze zasnęli na stepach Kazachstanu, oraz tych, którzy jako repatrianci z Kresów Wschodnich po wojnie osiedlili się w Kostrzynie nad Odrą i tu budowali nową ojczyznę.

Punktualnie o godz. 12.00 Dominika i Przemysław – uczniowie drugiej klasy liceum odczytali Apel Pamięci Sybiraków. Przywołano do apelu osoby oraz miejsca deportacji i cierpień tysięcy zesłańców, o których nie wolno zapomnieć i którym należy się wdzięczność za to, czego dokonali dla następnych pokoleń Polaków.

Na zakończenie uroczystości przybyłe delegacje złożyły kwiaty i zapaliły symboliczne znicze pod pomnikiem Ofiar Terroru Stalinowskiego.

Kolejna żywa lekcja polskiej historii – Marsz Pamięci Zesłańców Sybiru, jak co roku zorganizowany przez Zespół Szkół w Kostrzynie nad Odrą, przeszedł do historii.

Uroczystość Dnia Sybiraka na pl. Wojska Polskiego w Kostrzynie nad Odrą

Odczytanie Apelu Pamięci Sybiraków

Ulicami miasta przeszedł 13. Marsz Pamięci Zesłańców Sybiru

Pomnik Ofiar Terroru Stalinowskiego na kostrzyńskim cmentarzu Komunalnym

Uroczystość zakończyło złożenie kwiatów pod pomnikiem

Autor: Mikołaj Nowek, klasa I HP w Zespole Szkół im. Marii Skłodowskiej-Curie

17 września 2019 r. to Dzień Sybiraka, a także 80. rocznica napaści Sowietów na Polskę. Pierwsza część uroczystości z tej okazji odbyła się w Jastrzębiu-Zdroju na cmentarzu komunalnym przy symbolicznym grobie poświęconym Sybirakom, ofiarom Katynia i sowieckich łagrów, a także obrońcom ojczyzny podczas II wojny światowej. Zebrali się tutaj przedstawiciele władz miejskich, kombatanci, służby mundurowe, młodzież szkolna oraz nauczyciele. Oprawę wojskową zapewnił 34. Śląski Dywizjon Rakietowy Obrony Powietrznej z Bytomia.

W czasie uroczystości odczytano apel poległych, odmówiono także modlitwę za zmarłych. Prezes Zarządu Koła Związku Sybiraków w Jastrzębiu-Zdroju Ryszard Czernecki zwrócił się do młodych ludzi, by nigdy nie zapomnieli o tragedii sprzed lat. Głos zabrali także zaproszeni goście. Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 18 zaprezentowali krótki program artystyczny. Na zakończenie pierwszej części uroczystości delegacje złożyły kwiaty przed pomnikiem, a żołnierze oddali salwę honorową.

Druga część uroczystości odbyła się w Domu Zdrojowym, rozpoczęła się Hymnem Sybiraków. Minutą ciszy uczczono pamięć o tych, którzy zginęli na zesłaniu oraz w walkach w obronie ojczyzny. Ryszard Czernecki udekorował Odznaką Honorową Sybiraka sztandar 34. Śląskiego Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej z Bytomia, wręczył też podziękowania i honorowe odznaki osobom działającym na rzecz Związku.

Przyszedł czas na program artystyczny przygotowany przez uczniów Technikum nr 3 w Zespole Szkół Handlowych pod kierunkiem Barbary Jasiak. W przygotowaniu prezentacji udział wzięła również Monika Dworak-Kulig (ze Szkoły Podstawowej nr 5). Widzowie mogli usłyszeć historię IV rozbioru Polski, wiersze i piosenki o zesłaniach, pobycie na Syberii, tęsknocie za ukochaną ojczyzną, a także o zbrodni katyńskiej.

Przedstawicielka Rady Miasta Alina Chojecka odczytała Uchwałę Rady Miasta o nadaniu imienia Zesłańców Sybiru Technikum nr 3 w Zespole Szkół Handlowych. To była doniosła chwila dla społeczności ZSH. Technikum nr 3 przejęło imię Zesłańców Sybiru po Gimnazjum z Oddziałami Integracyjnymi nr 5, które 31 sierpnia 2019 r. wskutek reformy edukacji przestało istnieć.

Na koniec dyrektor ZSH Magdalena Dużyńska podziękowała Ryszardowi Czerneckiemu za wszelkie działania związane z przejęciem imienia przez Technikum nr 3, władzom miasta za przychylenie się do naszej prośby oraz Radzie Miasta za podjęcie stosownej uchwały. Zapewniła też, że dołożymy wszelkich starań, by pamięć o Sybirakach przetrwała na zawsze: „Jeśli zapomnę o nich, Ty, Boże na niebie, zapomnij o mnie.”

Uroczystość na cmentarzu komunalnym w Jastrzębiu-Zdroju

Przemawia wiceprezydent Robert Cichowicz

Poczty sztandarowe uczestniczące w obchodach Dnia Sybiraka

Poczet ze sztandarem Koła Związku Sybiraków w Jastrzębiu-Zdroju

Symboliczny grób poświęconym Sybirakom, ofiarom Katynia i sowieckich łagrów oraz obrońcom ojczyzny podczas II wojny światowej

Odśpiewanie Hymnu Sybiraków

Dekoracja Odznaką Honorową Sybiraka sztandaru 34. Śląskiego Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej z Bytomia przez prezesa Zarządu Koła ZS w Jastrzębiu-Zdroju Ryszarda Czerneckiego

Wręczenie podziękowań zasłużonym osobom

Uczniowie Technikum nr 3 z Barbarą Jasiak (szósta z prawej) i Moniką Dworak-Kulig (czwarta z lewej), które przygotowały program artystyczny i prezentację

Uczestnicy uroczystości nadania imienia Zesłańców Sybiru Technikum nr 3

Od lewej: prezes Ryszard Czernecki, Alina Chojecka z Rady Miasta, dyrektor ZSH Magdalena Dużyńska

Autor: Barbara Jasiak

Punktualnie o godz. 12.00 w dniu 17 września 2019 r. rozległ się w Białymstoku sygnał alarmowy – zgromadzeni na cmentarzu wojskowym przy ul. 11 Listopada minutą ciszy oddali hołd ofiarom agresji Związku Sowieckiego na Polskę 17 września 1939 r. Spiker podkreślił powód zgromadzenia i przypomniał tragizm tych wydarzeń.

Prezydent miasta Tadeusz Truskolaski wraz z zastępcą i komendantem Straży Miejskiej złożyli wieniec od mieszkańców Białegostoku. Złożono również kwiaty w imieniu marszałka województwa podlaskiego, IPN, Wojewódzkiej Rady Kombatantów, oświaty. Przybyło wiele pocztów ze sztandarami wojskowymi i szkolnymi. W uroczystości licznie wzięły udział jednostki służb mundurowych i Wojska Polskiego.

Uroczystości przy pomniku Grobie Nieznanego Sybiraka rozpoczęły się już o godz. 8.00 tego samego dnia złożeniem wieńca przez wojewodę podlaskiego Bohdana Paszkowskiego, w obecności przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Kombatantów oraz służb mundurowych i Wojska Polskiego. Następnie głos zabrał przewodniczący Wojewódzkiej Rady Kombatantów Tadeusz Chwiedź. Przypomniał tragiczną 80. rocznicę napaści ZSRR na Polskę.

O godz. 12.30 pod pomnik przejechali zgromadzeni na cmentarzu wojskowym, udział w tej podniosłej uroczystości wzięli także liczni Sybiracy z miasta i okolic.

W krótkim przemówieniu prezes Zarządu Oddziału Związku Sybiraków Tadeusz Chwiedź przypomniał wydarzenia sprzed 80 lat, podkreślił wagę i konieczność przekazywania tej tragicznej prawdy młodym pokoleniom. Odwołując się do apelu św. Jana Pawła II, że tragiczne wydarzenia września 1939 r. nie mogą być nigdy zapomniane, przytoczył słowa: „Chcąc zachować życie, musimy zachować pamięć”. Przekazał również przesłanie marszałka Józefa Piłsudskiego: „Naród, który traci pamięć o swojej historii, przestaje być narodem, staje się grupą ludzi zamieszkujących dane terytorium”.

Na zakończenie złożono kwiaty i zapalono znicze.

Modlitwa kapelanów wojskowych w obrządku ekumenicznym oraz obecność organizacji kombatanckich, młodzieży szkolnej ze sztandarami podniosły rangę tego zgromadzenia. Dla podkreślenia ważności spotkania i nadania wyjątkowo uroczystego charakteru tej uroczystości został zapalony duży znicz, a miejsce udekorowane było biało-czerwonymi sztandarami.

Dla uczczenia tragicznych wydarzeń sprzed 80 lat Muzeum Pamięci Sybiru zorganizowało rowerowy Peleton Pamięci pod hasłem: „17.09 Pamiętamy”.

O godz. 17.00 nastąpiło spotkanie uczestników rajdu przy Pałacyku Gościnnym na ul. Kilińskiego w Białymstoku. Trasa peletonu wiodła przez wyeksponowane miejsca, związane z osobami, które zapisały się w historii Białegostoku, np. z Bolesławem Augustisem, fotografem wywiezionym na Syberię oraz Ryszardem Kaczorowskim – uczestnicy peletonu przejechali obok szkoły, do której uczęszczał ostatni prezydent RP na uchodźstwie. Następnymi punktami rajdu były Muzeum Pamięci Sybiru oraz Dworzec Fabryczny PKP, skąd byli wywożeni mieszkańcy Białegostoku na Wschód.

Przed rozpoczęciem rajdu zabrał głos Tadeusz Chwiedź, prezes Zarządu Oddziału Związku Sybiraków – wygłosił kilka słów o rocznicy. Następnie dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru Wojciech Śleszyński przedstawił cel rajdu, ważność i aktualność tragicznych wydarzeń sprzed 80 lat.

Niestety, bardzo sprawnie i wzorowo przygotowany scenariusz musiał być przerwany ze względu na silną burzę; rajd został rozwiązany na wysokości Muzeum Pamięci Sybiru przy ul. Węglowej.

Po ustaniu deszczu uczestnicy zgromadzili się przy pomniku upamiętniającym wywózki Polaków na Sybir. Prezes Tadeusz Chwiedź w swojej wypowiedzi bardzo obszernie omówił skutki paktu Ribbentrop–Mołotow z 23 sierpnia 1939 r. oraz tajny protokół z 28 września 1939 r., który podzielił Polskę na strefy wpływów agresorów. Podkreślił bardzo mocno, że 17 września był IV rozbiorem Polski.

Modlitwa wiernych odmówiona przez proboszcza parafii pw. Najświętszego Serca Jezusa ks. Witolda Skroubę wywołała wielkie wzruszenie i przywołała przeżycia z tamtych tragicznych lat.

Na zakończenie części oficjalnej przedstawiciele Szkoły Podstawowej nr 8, opiekujący się na co dzień pomnikiem, sprawili niespodziankę, wręczając obecnym laurki z życzeniami na Dzień Sybiraka.

Peleton Pamięci zakończył się spektaklem muzycznym na kanwie wspomnień Ireny Bujalskiej oraz wierszy Sybiraczki Anny Rudawcowej, w reżyserii Michała Jarmoszuka, wykładowcy białostockiej Akademii Teatralnej.

17 września br. o godz. 12.00 w Białymstoku rozległ się sygnał alarmowy upamiętniający datę 17 września 1939 r. We wszystkich szkołach zorganizowano apele pamięci, w czasie których w ciszy i skupieniu młodzież oddała cześć, szacunek i przywołała pamięć tragicznych dni wrześniowych 1939 r.

Z tak wielkim rozmachem, w sposób niezwykle uroczysty, po raz pierwszy w mieście całe społeczeństwo oddało hołd ofiarom II wojny światowej, szczególnie ofiarom sowieckiej agresji z 17 września 1939 r.

O godz. 12.00 w sali konferencyjnej Urzędu Wojewódzkiego odbyło się spotkanie zorganizowane przez IPN na temat 80. rocznicy agresji Związku Sowieckiego na Polskę i jej skutków jako IV rozbioru Polski.

Peleton Pamięci poświęcony wydarzeniom 17 września 1939 r.

Prezes Tadeusz Chwiedź przemawia przy pomniku upamiętniającym wywózki Polaków na Sybir

Przy pomniku upamiętniającym wywózki na Sybir zebrali się Sybiracy, ich rodziny, mieszkańcy Białegostoku i zaproszeni goście

Autor: Jolanta Hryniewicka, sekretarz Zarządu Oddziału ZS w Białymstoku, zdjęcia Żaneta Kisiel (Muzeum Pamięci Sybiru), Władysław Tokarski, Jerzy Bołtuć

Jak co roku, w Toruniu obchodzono Dzień Sybiraka. W tym roku uroczystość miała szczególny charakter, ponieważ przy kościele pw. Miłosierdzia Bożego i św. Siostry Faustyny Kowalskiej odsłonięto pomnik poświęcony Matkom Sybiraczkom.

Gości, którzy przybyli na uroczystość w dniu 13 września 2019 r., powitał prezes Zarządu toruńskiego Oddziału ZS Jan Myrcha. Szczególnie serdecznie zwrócił się do Sybiraków, którzy licznie się zgromadzili. Towarzyszył im Marian Boczar, członek Zarządu Głównego ZS, a przyjechał aż z Przemyśla. Uroczystość uświetnili swoją obecnością: weterani i kombatanci, posłowie na Sejm RP, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego Piotr Całbecki, prezydent Torunia Michał Zaleski, burmistrzowie miast ościennych z Marianem Piątkowskim z Golubia-Dobrzynia, poczty sztandarowe, liczna grupa uczniów i nauczycieli VI Liceum Ogólnokształcącego im. Zesłańców Sybiru w Toruniu z dyrektorem Zbigniewem Matuszewiczem, zespoły klas mundurowych, biorące udział w zawodach „3. Bieg Sybiraka”, organizowanych przez Stowarzyszenie Polskich Artylerzystów, Urząd Marszałkowski w Toruniu i Związek Sybiraków w Toruniu.

Spotkanie rozpoczął prezes Jan Myrcha: „Zebraliśmy się tutaj, w tym miejscu, aby pochylić nasze głowy nad ofiarami jednej z najstraszliwszych zbrodni, jaką zgotował narodowi polskiemu Związek Radziecki w czasie II wojny światowej. Niech pomnik, który dziś dedykujemy wszystkim Matkom Sybiraczkom, pomordowanym i umęczonym na „ziemi wyklętej”, będzie jednym z kamieni pamięci, symbolicznym miejscem – pomnikiem cmentarnym dla tych matek, które grobów nie mają”.

W dalszej części przemówienia zwrócił uwagę na miejsce postawienia pomnika – przy kościele. Miejsce niezwykle ważne, bo Matki Sybiraczki dbały nie tylko o wychowanie dzieci w duchu patriotycznym, ale także w oparciu o silną wiarę, która często pomagała im przetrwać najtrudniejsze chwile. Powiedział także, że jest to ogromna zasługa obecnych w tym miejscu i nieobecnych dzieci – Sybiraków, szczególnie Józefa Mackiewicza, który był inicjatorem i realizatorem budowy oraz pomysłodawcą usytuowania pomnika przy kościele pw. Miłosierdzia Bożego. Podziękował gorąco ks. prałatowi Stanisławowi Majewskiemu, proboszczowi parafii, który pomógł w realizacji tego przedsięwzięcia. Nie zapomniał też o wszystkich, którzy wsparli to dzieło – włodarzach miast, gdzie mieszkają dzieci Sybiraków – Torunia, Chełmży, Golubia-Dobrzynia oraz o marszałku województwa.

Sporo miejsca w swoim przemówieniu prezes Myrcha poświęcił bohaterkom – Matkom Sybiraczkom:

„W sytuacji zesłania realizacja zadań wynikających z funkcji matki opiekunki wymagała od kobiet często nadludzkiego wysiłku. Wiązała się również z przeobrażeniami osobowościowymi: nieśmiałe – musiały nauczyć się walczyć o swoje, ciche – zażarcie kłócić się, dumne – kiedy trzeba, prosić, a nawet błagać swych wrogów. Wiele (…) musiało przezwyciężyć własną niepewność, nieśmiałość, strach, kiedy trzeba było przeobrazić się w zażartą obrończynię swoich dzieci.

 (…) Zdobytym pożywieniem – kawałkiem czarnego chleba czy kartoflem – dzieliły się z dziećmi, one nie musiały jeść. Trzeba było ratować dziecko – tak rozumiały te dzielne, i jak się okazało, twarde kobiety. Ale one walczyły również nie tylko o życie swoich dzieci, ale także o ich godny los. Te, które miały wykształcenie, organizowały samorzutnie nauczanie dzieci zmuszanych przez administrację sowiecką do uczęszczania do rosyjskich szkół.

Wychowywanie dziecka w warunkach zesłania oznaczało również dawanie przykładu, pozwalającego na nabywanie przez dzieci odpowiednich wzorców.

(…) Po pięciu, sześciu latach katorgi wracały do ojczyzny przedwcześnie postarzałe, zmienione fizycznie, ale silne duchowo, zahartowane, nielękające się trudów życia w wymarzonej Polsce. Dlatego tak ważny jest ten pomnik. Stanowi dowód pamięci o przeszłości i jest wyrazem hołdu dla wielkich kobiet”.

W dalszej części uroczystości wręczono medale i odznaki tym, którzy szczególnie zasłużyli się dla Sybiraków. Medal Pro Bono Poloniae otrzymali: Krystyna Buniak, Jadwiga Krokowska, Danuta Szelatyńska; medal Pro Patria – Krystyna Borucińska, Anna Góra, Anna Jóźwik, Eugenia Karczewska; Złotą Odznakę Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków – Zofia Chodzińska, Danuta Marta Jatczak, Janusz Kalinowski, ks. prałat Stanisław Majewski, Zbigniew Matuszewicz; Srebrną Odznakę – Barbara Jatkowska, Teresa Kalińska, Emilia Wiśniewska. Wręczono także Odznakę Honorową Sybiraka – st. chor. sztab. Andrzejowi Boguszowi, ks. mitratowi płk rez. Mikołajowi Hajduczeni, Tomaszowi Kunertowi, Józefowi Mackiewiczowi.

Uroczystość zakończyła się złożeniem kwiatów i zniczy pod nowo odsłoniętym pomnikiem i odśpiewaniem Hymnu Sybiraków.

Pomnik poświęcony Matkom Sybiraczkom

Autor: Izabela Świtała, nauczyciel j. polskiego w VILO im. Zesłańców Sybiru w Toruniu