Setna rocznica odzyskania niepodległości przez Polskę to czas radosnego świętowania, ale i możliwość przybliżenia historii deportacji Polaków na Sybir młodemu pokoleniu.

W ramach obchodów przedstawiciele przemyskiego Zarządu Oddziału Związku Sybiraków Stanisława Żak – prezes, Joanna Preiss – wiceprezes, Andrzej Stawarz – wiceprezes, Marian Boczar – sekretarz i Maria Wielgosz – członek Zarządu uczestniczyli w uroczystych akademiach w szkołach i przedszkolach.

W Gimnazjum nr 1 im. Orląt Przemyskich 26 października 2018 r. braliśmy udział w spotkaniu przygotowanym przez uczniów gimnazjum pt. „Nasze drogi do wolności – w hołdzie bohaterom”. Spotkanie obejmowało dzieje walk o niepodległość od pierwszego rozbioru Polski, poprzez I wojnę światową, walki o Przemyśl w 1918 r., II wojnę światową, Katyń, tragedię rodziny Ulmów (bohaterskiej rodziny z Podkarpacia) oraz losy żołnierzy niezłomnych rotmistrza Witolda Pileckiego i Danuty Siedzikówny, aż po czasy utworzenia „Solidarności” w 1980 r.

W dniu 6 listopada 2018 r. w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Olszanach koło Przemyśla uczniowie zaprezentowali montaż słowno-muzyczny, wzbogacony występem szkolnego zespołu muzycznego „Wiolinki”, po którym odbyła się żywa lekcja historii. Uczniowie zapoznali się z tematyką zesłań poprzez film „Na nieludzkiej ziemi”, a potem wysłuchali wspomnień z pobytu na deportacji.

Z wielkim zaangażowaniem w obchody 100. rocznicy odzyskania niepodległości przygotowali uczniowie Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 3 im. Kazimierza Wielkiego w Przemyślu. Młodzież niepełnosprawna z szacunkiem pochyliła się nad historią Polski w dążeniu do niepodległości. Po uroczystej akademii uczniowie zapoznali się z tematyką zesłań poprzez film „Losy Zesłańców Sybiru”, a później wysłuchali wspomnień.

Z szacunkiem, powagą, ale i z dziecięcym uśmiechem dzieci z Przedszkola nr 14 im. Czytelników Życia Przemyskiego i Przedszkola nr 3 w Przemyślu zaprezentowały programy słowno-muzyczne z okazji setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Z poszanowaniem i godnością odśpiewały hymn państwowy. Z dziecięcym zapałem śpiewały piosenki patriotyczne, a potem wysłuchały opowieści o Syberii.

Podobnie jak w wielu miastach, w dniu 11 listopada 2018 r. w Przemyślu odbyły się uroczystości z okazji setnej rocznicy odzyskania niepodległości Polski, w których uczestniczyli członkowie przemyskiego Oddziału Związku Sybiraków wraz z pocztem sztandarowym.

Występ patriotyczny uczniów Gimnazjum nr 1 im. Orląt Przemyskich

Spotkanie młodzieży Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Olszanach z Sybirakami

Okolicznościowy występ uczniów Ośrodka Szkolno-Wychowawczego nr 3 im. Kazimierza Wielkiego w Przemyślu

Swoimi wspomnieniami podzieliła się m.in. prezes Stanisława Żak

Dzieci z Przedszkola nr 14 im. Czytelników Życia Przemyskiego z Sybirakami

Młodzi artyści Przedszkola nr 3 w Przemyślu

Chorąży poczty sztandarowego Krzysztof Góral w uroczystym przemarszu z okazji Święta Niepodległości

Przemyscy Sybiracy podczas uroczystości upamiętniającej stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości

Autor: Marian Boczar, sekretarz Zarządu Oddziału ZS w Przemyślu

Uroczysta msza święta z poświęceniem sztandaru miała miejsce w kościele pw. św. Wawrzyńca w Dolistowie Starym dnia 12 listopada 2018 r. Mszę świętą celebrował bp drohiczyński Tadeusz Pikus wraz z kapelanem białostockich Sybiraków ks. prałatem Józefem Wiśniewskim.

Po nabożeństwie uczestnicy uroczystości przeszli do szkoły, która otrzymała imię Sybiraków. Tam, po serdecznym powitaniu przez pełniącą obowiązki dyrektora szkoły Alicję Witkowską, nastąpiła ceremonia przekazania sztandaru społeczności szkolnej w osobie dyrektor, a następnie chorążemu pocztu sztandarowego szkoły.

Część artystyczna była poświęcona setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Wiodącym hasłem było „Przez Sybir do Niepodległej”. Wspaniała recytacja wierszy patriotycznych i doskonale dobrany podkład muzyczny wzbudziły wielkie uznanie i podziw zaproszonych gości (szczególnie występy najmłodszych uczniów).

Pragnę podkreślić wielkie zasługi Haliny Kisło, prezesa Zarządu Koła Związku Sybiraków w Dolistowie, która była inicjatorką nadania szkole imienia Sybiraków.

W tym niezwykłym i doniosłym wydarzeniu wzięli udział: Tadeusz Chwiedź – prezes Zarządu Oddziału Związku Sybiraków w Białymstoku, sekretarz Zarządu Oddziału Jolanta Hryniewicka, Anna Kietlińska – kierownik Działu Edukacji i Promocji Muzeum Pamięci Sybiru oraz Jerzy Bołtuć – prezes Podlaskiego Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru. Delegacji towarzyszył także poczet sztandarowy Oddziału Związku.

Po zakończonej uroczystości wyjechaliśmy pełni niezapomnianych wrażeń i zadowoleni, że do sybirackiej rodziny przybyła jeszcze jedna placówka oświatowa nosząca imię Sybiraków.

Autor: Jolanta Hryniewicka, sekretarz Zarządu Oddziału ZS w Białymstoku

W dniu 9 listopada 2018 r. spotkaliśmy się w Szkole Podstawowej nr 19 im. Synów Pułku w Białymstoku, aby powtórnie wrócić do tych, którzy byli nam drodzy, obdarzyć ich jeszcze raz wierną pamięcią. Program był przygotowany przez Muzeum Pamięci Sybiru, Związek Sybiraków, Podlaskie Stowarzyszenie Pamięci Zesłańców Sybiru.

Wstępem do tych wspomnień był spektakl poetycko-muzyczny „Sybirski wiatr”, przygotowany przez uczniów z Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Narwi pod kierownictwem Ewy Alimowskiej. Uczniowie w profesjonalny sposób przedstawili gehennę naszego zesłania: aresztowanie, podróż w zatłoczonym bydlęcym wagonie, śmierć najbliższych, zmaganie się z naszym katorżniczym życiem. Był to nad wyraz sugestywny przekaz naszych losów, ilustrowany stosownymi wierszami i muzyką. Nagrodziliśmy wykonawców gromkimi brawami.

Następnie przeszliśmy do następnego pomieszczenia, które rozświetlały jedynie płonące znicze.

Prowadząca program na dużej, podświetlonej planszy pokazywała sylwetkę zmarłego wraz z krótkim biogramem. Wspominaliśmy osoby, które odeszły od nas wcześniej – w 2010 r., jak też w ostatnim czasie – w 2018 r.

Sylwetki zmarłych wspominali: śp. Ryszarda Kaczorowskiego, byłego prezydenta RP na uchodźstwie wspominał prof. Adam Dobroński, śp. Edwarda Duchnowskiego, sekretarza generalnego Zarządu Głównego Związku Sybiraków – Jolanta Hryniewicka, śp. Wincentego Dowojnę, prezesa Ogólnopolskiego Klubu Pawłodarczyka – Anna Nowacka, śp. Eugeniusza Rożko, prezesa Zarządu Koła Związku Sybiraków nr 10 – Anna Nowacka oraz śp. Henryka Pasierskiego, członka pocztu sztandarowego białostockiego Oddziału – Anna Kietlińska. Wszystkie te bolesne wspomnienia o Sybirakach, którzy odeszli na wieczną wartę, wzbudziły w nas zadumę nad własnym życiem.

Autor: Jolanta Hryniewicka

W dniu 9 października 2018 r. zostało zorganizowane przez Oddział Związku Sybiraków w Rzeszowie spotkanie z Julianem Plowym, Sybirakiem zamieszkałym w USA, z udziałem prezesa Zarządu Okręgu Podkarpackiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Juliana Pawełka. Spotkanie zaszczyciła swoją obecnością Ewa Leniart – wojewoda podkarpacki. Ponadto obecni byli: Adam Boratyn – wiceprezes Zarządu Oddziału Związku Sybiraków, Bartosz Dubas – opiekun gościa w czasie pobytu w Polsce, Teresa Plowy – żona pana Juliana, Danuta Zbyszyńska – prezes Zarządu Oddziału ZS, Anatol Karewicz – członek Zarządu Oddziału ZS oraz Maria Wolan – sekretarz Komisji Historii AK Zarządu Okręgu Podkarpackiego.

Julian Plowy interesuje się losami byłych Sybiraków i działalnością organizacji skupiających byłych zesłańców. Współpracuje z Fundacją Wirtualne Muzeum Kresy-Syberia. Prywatnie jest kolekcjonerem pamiątek dokumentujących życie Polaków na Syberii.

Na spotkaniu gość przedstawił krótko swój życiorys aż do osiedlenia się w USA. Z uczestników spotkania swój życiorys przedstawili również Anatol Karewicz i Danuta Zbyszyńska.

Julian Plowy jako trzyletnie dziecko trafił w 1943 r. wraz z matką i starszą siostrą do Kolonii Santa Rosa koło León w Meksyku. W sumie do kolonii trafiło około 1430 Polaków.

Spotkanie przedstawicieli Oddziału ZS z Sybirakiem Julianem Plowym

Autor: Danuta Zbyszyńska, prezes Zarządu Oddziału ZS w Rzeszowie

W dniu 3 października 2018 r. minęło 20 lat od chwili otwarcia Muzeum Sybiraków. Jubileusz ten zobowiązuje do pewnych podsumowań, do wyeksponowania najważniejszych osiągnięć, do przypomnienia osób, które przyczyniły się do powstania tego najważniejszego znaku pamięci. Potwierdził to obecny 3 października 1998 r. na uroczystości otwarcia muzeum Ryszard Kaczorowski, były prezydent RP na uchodźstwie: „Muzeum Sybiraków to najlepsza lekcja o losach narodu skazanego przez wrogów na zagładę. Zebrane eksponaty przedstawiają dzieje wywózek z ziem polskich do dalekiej Syberii i obozów pracy przymusowej oraz gorycz i nieszczęścia Polaków na »nieludzkiej ziemi«. Muzeum przypomina dla przyszłych pokoleń tragedię polskich jeńców wojennych, zdradziecko wymordowanych tylko dlatego, że byli Polakami. Z uznaniem myślę o tych wszystkich, którzy poświęcili swój czas, by prawdę uchronić od zapomnienia”.

Muzeum Sybiraków ma swoją lokalizację w dolnej części kościoła pw. Ducha Świętego w Białymstoku i tam też 5 października 2018 r. dzięki wydatnej współpracy z Muzeum Pamięci Sybiru odbyły się uroczyste obchody 20-lecia powstania Muzeum Sybiraków.

Po wprowadzeniu sztandaru Oddziału Związku Sybiraków w Białymstoku i wysłuchaniu Hymnu Sybiraków, głos zabrał prezes Zarządu Oddziału ZS Tadeusz Chwiedź, który serdecznie przywitał przybyłych gości. Po wspólnej modlitwie z ks. prałatem Józefem Wiśniewskim, kapelanem białostockich Sybiraków, prowadząca uroczystość Janina Rutkowska zapowiedziała akt dekoracji Tadeusza Chwiedzia odznaczeniem przyznanym przez Zarząd Główny Związku Kombatantów RP i byłych Więźniów Politycznych za szczególne zasługi na rzecz tego związku. Dekoracji dokonał płk Bogdan Topór w asyście Jolanty Hryniewickiej.

Następnie zabrała głos Heronima Dzierma, wiceprezes Zarządu Oddziału i przewodnicząca Komisji Historycznej, która przedstawiła omawiany okres pracy, oddała cześć tym, którzy odeszli na wieczną wartę (uczczono ich minutą ciszy), oraz poinformowała o zabiegach w sprawie pozyskiwania eksponatów do muzeum.

W okresie 20-lecia placówka miała bardzo znaczące osiągnięcia, takie jak przygotowanie wystaw stałych we współpracy z Muzeum Wojska w Białymstoku, wydawnictwa albumowe, książki, przewodniki, a przede wszystkim stała współpraca z uczniami szkół podstawowych, średnich i zespołów szkół technicznych. Członkowie Komisji Historycznej przez te lata obsłużyli ponad 30 tys. osób, a w czasie kolejnych Marszy Pamięci około 180 tys.

Muzeum Sybiraków jest czynne w każdy poniedziałek tygodnia, a jego członkowie obsługują każde zgłoszenie zwiedzania muzeum także poza tym terminem, jak również odwiedzają zainteresowane szkoły.

Podczas omawiania tych spraw były wyświetlane przez Żanetę Kisiel (Muzeum Pamięci Sybiru) slajdy obrazujące poszczególne etapy tej społecznej, zaangażowanej pracy.

Na zakończenie relacji Heronima Dzierma podziękowała księżom kapelanom, Zarządowi Głównemu Związku Sybiraków, władzom miasta Białegostoku i województwa, wojewodom i marszałkom, służbom mundurowym, wszystkim stowarzyszeniom, a zwłaszcza Podlaskiemu Stowarzyszeniu Pamięci Zesłańców Sybiru z prezesem Jerzym Bołtuciem na czele, Rodzinie Katyńskiej, Wspólnocie Wnuków Sybiraków, władzom oświatowym, Kuratorium Oświaty oraz wszystkim ludziom wspomagającym działalność muzealną.

Pokaz slajdów i wystąpienie Heronimy Dziermy zostały nagrodzone rzęsistymi brawami, a następnie głos zabrali przedstawiciele: wojewody podlaskiego, marszałka województwa podlaskiego, prezydenta miasta Białegostoku, szkół i stowarzyszeń.

Wyrazem uznania naszej sybirackiej muzealnej działalności były listy gratulacyjne od: marszałka województwa podlaskiego, NSZZ „Solidarność”, Muzeum Pamięci Sybiru, Wspólnoty Wnuków Sybiraków, Muzeum Wojska, Szkoły Podstawowej nr 4 im. Sybiraków, Zespołu Szkół Technicznych im. gen. Andersa.

Po zakończonej części oficjalnej goście zostali zaproszeni do zwiedzania muzeum, a następnie na poczęstunek przygotowany przez Zespół Szkół im. S. Staszica oraz Zespół Szkół Gastronomicznych.

Goście zaproszeni na uroczystość 20-lecia Muzeum Sybiraków i Sybiracy

Płk Bogdan Topór udekorował prezesa Tadeusza Chwiedzia odznaczeniem przyznanym przez Zarząd Główny Związku Kombatantów RP i byłych Więźniów Politycznych

Heronima Dzierma przedstawiła 20-letnią działalność Muzeum Sybiraków

Dyrektor Wojciech Śleszyński przekazuje list gratulacyjny Muzeum Pamięci Sybiru

Autorzy: Heronima Dzierma, Jolanta Hryniewicka, zdjęcia Muzeum Pamięci Sybiru