Jubileusz 90-lecia Związku Sybiraków w Oddziale, w Olsztynie

Rok 2018 jest rokiem obchodów 90. rocznicy powstania Związku Sybiraków, organizacji grupującej byłych zesłańców, nazywających siebie Sybirakami. Związku, który reprezentuje zesłańców Sybiru oraz bierze w obronę ich interesy i prawa.

Olsztyński Oddział Związku z powodzeniem przeszedł egzamin z realizacji celów nakreślonych przez I Zjazd Związku Sybiraków w 1928 r. Dlatego z godnością obchodziliśmy 90-lecie narodzin Związku na spotkaniach i uroczystościach o charakterze patriotyczno-religijnym, zaplanowanych na 2018 r., wyrażając kult pamięci zesłańców Sybiru, a ich kulminacją były, w szczególności, następujące wydarzenia.

Koło ZS nr 1 w Olsztynie i Klub Wnuka Sybiraka III Liceum Ogólnokształcącego zorganizowały obchody pamięci 79. rocznicy kwietniowej masowej deportacji Polaków do Kazachstanu. Rozpoczęto je mszą świętą intencyjną w kościele pw. św. Józefa, odprawianą przez proboszcza ks. Tomasza Stempkowskiego i kapelana Oddziału ks. Wojciecha Łazowskiego.

Część patriotyczna odbyła się przy Krzyżu Pamięci Sybiraków z obeliskiem na cmentarzu Komunalnym. Po jego obu stronach ustawiły się poczty sztandarowe Oddziału i Koła nr 1, a przed nim zgromadzili się Sybiracy oraz młodzież licealna i uczniowie Szkoły Podstawowej im. Sybiraków. Wnukowie III LO odśpiewali Hymn Sybiraków i recytowali wiersze Mariana Jonkajtysa. Po wystąpieniu prezesa Zarządu Koła Michała Cydzika, który mówił o potrzebie ciągłego manifestowania pamięci, by nie pozwolić zapomnieć o tragicznym zesłańczym losie ponad miliona Polaków, poszczególne delegacje złożyły kwiaty u stóp krzyża.

Dzień Matki 26 maja odbył się pod hasłem „Matki Sybiraczki w pamięci córek i synów zesłańców Sybiru”. Inicjatorem i organizatorem był także Zarząd Koła ZS nr 1 w Olsztynie. Na uroczystość z wielu Kół przybyły byłe syberyjskie dzieci – dziś już wiekowi ludzie. Oddanie hołdu swoim i nieznanym Matkom Sybiraczkom rozpoczęli od złożenia własnoręcznie przygotowanego wieńca z kwiatów i zapalenia znicza przy pomniku Pamięci Zesłańców Syberyjskich.

W kościele pw. św. Józefa złożyli ofiarę mszy świętej, odprawionej przez kapelana Oddziału ks. Wojciecha Łazowskiego w intencji matek zmarłych na zesłaniu i po powrocie do kraju. Hymn Sybiraków i pieśni o matczynej miłości śpiewał Leszek Biłas, tenor chóru Tęcza im. Janiny Stankiewicz.

Na spotkaniu przy kawie córki i synowie Matek Sybiraczek opowiadali o chwilach zapamiętanych z lat dzieciństwa i dorastania na „nieludzkiej ziemi”. Z wielkim rozrzewnieniem mówili o męstwie i poświęceniu swoich matek, które niekiedy graniczyło z utratą zdrowia, a nawet życia, w celu uchronienia swoich dzieci od śmierci głodowej. Wspominali o matczynej zaradności i odwadze po osiedleniu się w kraju. Organizatorzy przygotowali także wystawę: „Matki i ich rodziny na syberyjskim zesłańczym szlaku”.

W Szkole Podstawowej nr 5 im. Sybiraków w Olsztynie odbył się konkurs związany z patronem pt. „Do Niepodległej szli…”. Konkurs z okazji Dnia Sybiraka i Święta Szkoły zorganizowała dyrekcja szkoły 17 września 2018 r. Uczestniczyły w nim wszystkie klasy, które wcześniej, na warsztatach prowadzonych przez swoich wychowawców, przygotowywały 5-, 10-minutowy program, mając do wyboru: recytację wierszy, etiudę teatralną, piosenkę patriotyczną, prezentację multimedialną z komentarzem, choreografię taneczną, prace graficzne. Uczniowie entuzjastycznie podeszli do prezentowania obrazów z przebywania Polaków na zesłaniu, wcielając się w postacie zesłańców. Odpowiednio do prezentowanej inscenizacji, jedne klasy przygotowały makiety baraków i narzędzia pracy, inne – wystawy zdjęć i dokumentów, a jeszcze inne klasy – plakaty. Razem w konkursie wzięło udział ponad 400 uczniów. Zaangażowanie, odbiór artystyczny i kreatywność zespołów klasowych oceniały trzy lotne zespoły jurorów, złożone z Sybiraków i nauczycieli. Na podstawie oceny porównawczej wszystkich grup jurorów zdecydowano, że w grupie klas VII, VIII i III gimnazjalnej I miejsce zajęła klasa VIII d, II miejsce ex aequo III b i VIII c, III miejsce III c; w grupie klas IV i V przyznano tylko I miejsce dla klasy IV a.

Oddziałowe obchody Dnia Sybiraka na Warmii i Mazurach, upamiętniające 90. rocznicę powstania Związku Sybiraków i 79. rocznicę agresji Rosji Sowieckiej na Polskę, zorganizowane zostały w Giżycku 16 września 2018 r. Na uroczystość złożyły się części: religijna i patriotyczna, podczas których poświęcono i odsłonięto trwałe symbole upamiętniające jubileusz Związku Sybiraków. Imprezą towarzyszącą był piknik.

Uroczystości pod patronatem honorowym szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz wojewody warmińsko-mazurskiego i patronatem medialnym TVP 3 Olsztyn zorganizowali Oddział Związku Sybiraków w Olsztynie, burmistrz Giżycka i Koło Związku Sybiraków w Giżycku. Wspomagali starosta powiatu giżyckiego, wójt gminy Giżycko, 15. Giżycka Brygada Zmechanizowana im. Zawiszy Czarnego, która wystawiła kompanię honorową i dostarczyła sprzęt wojskowy, oraz Wojskowa Orkiestra z Giżycka. Dostojeństwa dodawało ponad 15 pocztów sztandarowych Oddziału i Kół Związku Sybiraków z: Bartoszyc, Giżycka, Kętrzyna, Szczytna, Koła nr 1 w Olsztynie, Węgorzewa, Koła Światowego Związku Żołnierzy AK oraz szkół i instytucji miasta Giżycka.

Całość przedsięwzięcia została ujęta w Programie Wieloletnim „Niepodległa” i zrealizowana w ramach „Obchodów na Warmii i Mazurach stulecia odzyskania niepodległości”. Na świętowanie 90. urodzin Związku Sybiraków przybyli Sybiracy Oddziału ZS w Olsztynie i przedstawiciele z Kół w Ełku i Olecku, Oddziału w Augustowie oraz byli żołnierze AK.

Swoją obecnością uroczystość zaszczyciło wielu znamienitych gości: poseł na Sejm RP Anna Wasilewska, wojewoda Artur Chojecki, przedstawiciel szefa UdsKiOR Alicja Marciniak, szef Kancelarii Sejmiku Warmińsko-Mazurskiego Wiktor Marek Leyk, skarbnik Światowego Związku Żołnierzy AK Maciej Jarosiński, włodarze regionu giżyckiego: starosta Wacław Strażewicz, wójt Marek Jasudowicz, burmistrz Wojciech Iwaszkiewicz i przewodniczący Rady Miejskiej Giżycka Cezary Piórkowski, I zastępca prezydenta miasta Olsztyna i burmistrzowie miast, w których swoje siedziby mają zarządy Kół Oddziału, dowództwo 15. GBZ na czele z byłym dowódcą gen. bryg. Jarosławem Gromadzińskim i obecnym dowódcą płk. Norbertem Iwanowskim, komendanci powiatowi Policji i Państwowej Straży Pożarnej w Giżycku, prezesi zarządów wojewódzkich związków kombatanckich i stowarzyszeń, dyrektorzy III Liceum Ogólnokształcącego, Szkoły Podstawowej nr 1 i Szkoły Podstawowej nr 5 im. Sybiraków w Olsztynie z opiekunami i prezesami Klubów Wnuka Sybiraka, dyrektorzy szkół podstawowych i ponadpodstawowych w Giżycku. Zaproszenie przyjął również wiceprezes Zarządu Oddziału w Poznaniu Marek Macutkiewicz. Licznie stawiła się młodzież i mieszkańcy Giżycka.

Niezwykle wzruszającymi momentami było wykonywanie Hymnu Sybiraków podczas mszy świętej i apelu pamięci przez członkinie Klubu Wnuka Sybiraka klasy mundurowej Liceum Ogólnokształcącego Zakładu Doskonalenia Zawodowego.

Uroczystości rozpoczęła msza święta koncelebrowana w intencji Sybiraków w kościele pw. Ducha Świętego Pocieszyciela w Giżycku, którego proboszczem jest ks. mjr Stanisław Denys. Uroczysty charakter nabożeństwa dodatkowo podkreślał akt poświęcenia przez ks. abp. dr. Edmunda Piszcza, arcybiskupa warmińskiego seniora, witraża św. Rafała Kalinowskiego, patrona Sybiraków, daru Koła Związku Sybiraków w Giżycku.

Podczas przemarszu z kościoła na miejsce uroczystości patriotycznej w parku im. Rogera Goemaere’a, członkowie Klubu Wnuka Sybiraka giżyckiego Liceum Ogólnokształcącego wręczali logo „Niepodległa” oraz zielone balony z nadrukiem emblematu Związku i napisem „90. rocznica powstania Związku Sybiraków 1928–2018”.

Uroczysty apel pamięci w parku przy pomniku Pamięci Żołnierzy AK i Zesłańców Sybiru prowadzili zgodnie z ceremoniałem wojskowym żołnierze 15. Giżyckiej Brygady Zmechanizowanej. Z chwilą przybycia uczestników uroczystości i wprowadzenia sztandarów Związku Sybiraków, szkół i instytucji nastąpiła zmiana posterunku honorowego przy pomniku. A po wprowadzeniu w rejon pomnika sztandaru 15. GBZ w asyście kompani honorowej dowodzonej przez kpt. Marcina Jurka i Wojskowej Orkiestry pod batutą tamburmajora st. chor. sztab. Waldemara Pestki została podniesiona flaga państwowa na maszt i odegrany Mazurek Dąbrowskiego.

„W dzisiejszej uroczystości w święto Dnia Sybiraka, zorganizowanej w mieście Giżycku, gdzie szanuje i docenia się dokonania Sybiraków, aby upamiętnić 90. rocznicę powołania Związku Sybiraków w dniach 29–30 czerwca 1928 r. i 79. rocznicę agresji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 r., podczas uroczystego apelu przywołamy pamięć bohaterskich czynów żołnierzy 5. Syberyjskiej Dywizji, Armii Andersa, Kościuszkowców i Armii Krajowej oraz obrońców Kresów Wschodnich w 1939 r., a także ponad milion polskich rodzin zesłańców Sybiru, walczących o polskość na nieludzkiej ziemi sowieckiej (…)” – rozpoczął uroczystość prezes Zarządu Oddziału ZS w Olsztynie Zygmunt Skotnicki, po czym powitał zaproszonych gości.

Jubileuszowa uroczystość stała się doskonałą okazją do uhonorowania osób za zasługi w kształtowaniu wartości idei sybirackich na Warmii i Mazurach.

Członek Zarządu Głównego Związku Sybiraków Zygmunt Skotnicki dla uhonorowania najbardziej zaangażowanych we wspieraniu działalności Związku wręczył Złote Odznaki Honorowe za Zasługi dla Związku Sybiraków Stanisławowi Skrobotowi – prezesowi Zarządu Koła Związku Sybiraków w Węgorzewie i Janinie Michcińskiej – wiceprezes Zarządu Koła Związku Sybiraków w Giżycku, a Srebrne Odznaki Honorowe za Zasługi dla Związku Sybiraków: gen. bryg. Jarosławowi Gromadzińskiemu – dowódcy 15. GBZ w Giżycku, ks. mjr. Stanisławowi Denysowi – proboszczowi kościoła pw. Ducha Świętego Pocieszyciela w Giżycku, Stanisławowi Masiulowi – sekretarzowi Zarządu Koła Związku Sybiraków w Węgorzewie, Honoracie Stackiewicz – członkowi Zarządu Koła Związku Sybiraków w Węgorzewie oaz Jerzemu Piekarskiemu – instruktorowi Klubu Wojskowego 15. GBZ. Odznaki Honorowe Sybiraka prezes Zarządu Koła w Giżycku Michał Jasudowicz wręczył: Wojciechowi Iwaszkiewiczowi – burmistrzowi Giżycka, Cezaremu Piórkowskiemu – przewodniczącemu Rady Miejskiej Giżycka, Annie Prokopczuk – instruktorowi Klubu Wojskowego 15. GBZ, Markowi Jasudowiczowi – wójtowi gminy Giżycko.

W takt werbli burmistrz Wojciech Iwaszkiewicz, prezes Zarządu Koła Związku Sybiraków Michał Jasudowicz, przewodniczący Rady Miejskiej Giżycka Cezary Piórkowski i prezes Zarządu Koła Światowego Związku Żołnierzy AK Andrzej Szocik odsłonili tablicę z imieniem Żołnierzy AK i Zesłańców Sybiru, nadanym uchwałą Rady Miejskiej Giżycka skwerowi, na którym stoi pomnik poświęcony tym bohaterom.

Podczas apelu patriotyczne przemówienia wygłosili: wojewoda warmińsko-mazurski Artur Chojecki, szef Kancelarii Sejmiku Warmińsko-Mazurskiego Marek Leyk i burmistrz Giżycka Wojciech Iwaszkiewicz, który także wyraził słowa podziękowania za zorganizowanie w mieście Giżycku tak podniosłej sybirackiej uroczystości. List szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Józefa Kasprzyka przeczytała Alicja Marciniak.

Dla uczczenia pamięci tych, którzy oddali swoje życie w walce o polskość i niepodległą ojczyznę, oficer 15. GBZ odczytał apel poległych, kompania honorowa oddała salwę honorową, orkiestra odegrała hasło Wojska Polskiego, po czym członkowie Klubu Wnuka Sybiraka zaśpiewali Hymn Sybiraków.

Męstwu żołnierzy – zesłańców Sybiru i cierpieniom Polaków na zesłaniu poszczególne delegacje oddawały hołd, składając wieńce i zapalając znicze u stóp pomnika.

Oddanie hołdu zakończył sygnał trąbki „Śpij, kolego”, którego wszyscy wysłuchali w wielkim skupieniu.

Odprowadzenie w asyście kompanii honorowej sztandaru 15. GBZ i sztandarów towarzyszących oraz podziękowanie prezesa Zarządu Koła Związku Sybiraków w Giżycku Michała Jasudowicza zakończyły uroczyste oddziałowe obchody Dnia Sybiraka.

Integralną częścią obchodów Dnia Sybiraka były pokaz sprzętu wojskowego 15. GBZ, patriotyczny występ dzieci i młodzieży na profesjonalnej scenie zbudowanej przez Urząd Gminy w Giżycku oraz żołnierska grochówka.

Ponieważ oddziałowe obchody Dnia Sybiraka tego roku odbyły się 16 września w Giżycku, 17 września Zarząd Oddziału zorganizował spotkanie z młodzieżą szkolną dzielnicy Zatorze przy pomniku Pamięci Zesłańców Syberyjskich, na które przyjął zaproszenie prezydent Olsztyna Piotr Grzymowicz.

Prezydent mówił obrazowo i przystępnymi dla uczniów słowami o bohaterstwie obrońców Kresów Wschodnich II RP, którzy w różnej formie stawiali opór okupacyjnej Armii Czerwonej 17 września 1939 r.

Prezes Zarządu Oddziału Zygmunt Skotnicki przedstawił tragiczne w skutkach dla ludności Kresów konsekwencje agresji ZSRR na Polskę 79 lat temu. Mówił o życiu dzieci na zesłaniu i o Matkach Sybiraczkach. Objaśnił symbolikę pomnika i jego znaczenie dla Sybiraków, w szczególności dla tych, których prochy najbliższych skrywają syberyjska ziemia i piaski Kazachstanu.

Na zakończenie prezydent Olsztyna, Prezydium Zarządu Oddziału i uczniowie złożyli u stóp pomnika wiązanki kwiatów i zapalili znicze.

Podsumowanie w Oddziale obchodów jubileuszu narodzin Związku Sybiraków odbędzie się podczas spotkania wigilijnego środowiska sybirackiego Warmii i Mazur w Olsztynie 15 grudnia 2018 r. W sybirackiej wigilii wezmą udział delegacje z Kół wraz z prezesami. Zaproszeni zostaną goście: wojewoda i marszałek województwa warmińsko-mazurskiego, hierarchowie Kurii Metropolitalnej i księża, prezydent Olsztyna, prezesi wojewódzkich zarządów związków kombatanckich, dyrektorzy szkół i opiekunowie współpracujący z Oddziałem z III LO, Szkoły Podstawowej nr 1 i Szkoły Podstawowej nr 5 im. Sybiraków oraz prezesi Klubów Wnuka Sybiraka tych szkół.

Uczestnicy nabożeństwa odprawionego w 79. rocznicę kwietniowych wywózek. W pierwszej ławie (od lewej): prezes Zarządu Koła nr 1 w Olsztynie Michał Cydzik, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 5 im. Sybiraków Andrzej Tymecki, prezes Zarządu Oddziału Zygmunt Skotnicki, dyrektor III LO Danuta Gomolińska, członek i skarbnik Zarządu Koła nr 1, wiceprezes Zarządu Oddziału

Część patriotyczna obchodów rocznicy kwietniowych wywózek przy Krzyżu Pamięci Sybiraków w Olsztynie

Obchody Dnia Matki w Olsztynie

Konkurs związany z patronem w Szkole Podstawowej nr 5 im. Sybiraków. Na zdjęciu jedna z grup jury (od lewej): członek Komisji Rewizyjnej Oddziału, wiceprezes Zarządu Oddziału, dyrektor szkoły

Poświęcenie witraża św. Rafała Kalinowskiego przez abp. seniora Edmunda Piszcza

Prezes Zygmunt Skotnicki wręczył Złote Odznaki Honorowe za Zasługi dla Związku Sybiraków (od prawej): Stanisławowi Skrobotowi, prezesowi Zarządu Koła Związku Sybiraków w Węgorzewie i Janinie Michcińskiej, wiceprezes Zarządu Koła Związku Sybiraków w Giżycku

Prezes Zarządu Koła w Giżycku Michał Jasudowicz wręczył Odznaki Honorowe Sybiraka (od lewej): burmistrzowi Giżycka Wojciechowi Iwaszkiewiczowi, przewodniczącemu Rady Miejskiej Giżycka Cezaremu Piórkowskiemu, instruktorowi Klubu Wojskowego 15. GBZ Annie Prokopczuk i wójtowi gminy Giżycko Markowi Jasudowiczowi

Uroczystość nadania skwerowi w Giżycku imienia Żołnierzy AK i Zesłańców Sybiru. Od lewej: prezes Zarządu Koła ZS Michał Jasudowicz, przewodniczący Rady Miejskiej Cezary Piórkowski, burmistrz Wojciech Iwaszkiewicz i prezes Zarządu Koła ŚZŻAK Andrzej Szocik