W dniu 25 lipca 2014 r. przy Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie odbyła się uroczystość z okazji 75. rocznicy przekazania przez polski Sztab Główny sojusznikom francuskiemu i brytyjskiemu tajemnicy łamania szyfrów Enigmy. Uroczystość została zorganizowana przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Ambasadę Republiki Francuskiej oraz Ambasadę Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. W uroczystości uczestniczyli również ambasadorowie akredytowani w Warszawie, w tym ambasador Republiki Francuskiej Pierre Buhler oraz ambasador Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Robin Barnett, reprezentujący Prezydenta RP podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Maciej Klimczak, podsekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Maciej Jankowski, senator Barbara Borys-Damięcka, prezes Instytutu Pamięci Narodowej Łukasz Kamiński, przedstawiciele rodzin polskich matematyków kryptologów: Gerard i Maria Bryschak, Anna Cannon-Zygalska, Barbara Hirsz, Ewa Łapkiewicz, Jerzy Edward Palluth, Janina Sylwestrzak, a także licznie zgromadzeni weterani walk o niepodległość i przedstawiciele organizacji kombatanckich, w tym delegacja Związku Sybiraków z prezesem Zarządu Głównego Tadeuszem Chwiedziem na czele.

Obchody 75. rocznicy przekazania przez polski Sztab Główny sojusznikom francuskiemu i brytyjskiemu tajemnicy łamania szyfrów Enigmy rozpoczęły się honorową zmianą warty przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Następnie głos zabrali szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Stanisław Ciechanowski, ambasadorowie Wielkiej Brytanii i Francji oraz przedstawiciel Ministerstwa Obrony Narodowej. Podkreślono wielkie zasługi Polaków w złamaniu szyfrów Enigmy oraz fakt przekazania wyników sojusznikom. Ambasadorowie Francji oraz Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej zwrócili uwagę na rolę, jaką odegrało złamanie szyfrów w przebiegu II wojny światowej, oraz przekazali wyrazy podziękowania dla Polaków.

Uroczystość przed Grobem Nieznanego Żołnierza zakończyło złożenie wieńców.

Kolejną ważnym wydarzeniem było uroczyste odsłonięcie w dniu 5 sierpnia 2014 r. w Warszawie przy ul. Śniadeckich „Kamienia milowego” (Milestone) – prestiżowego wyróżnienia, którym największe na świecie stowarzyszenie zrzeszające inżynierów elektryków i elektroników IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) uhonorowało trzech polskich matematyków – Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego za złamanie kodów niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma. „Byli oni nie tylko tytanami technologii, byli bohaterami. Ich praca uratowała dziesiątki tysięcy istnień” – mówił prof. Roberto de Marca, prezes IEEE, odsłaniając tablicę upamiętniającą złamanie kodu Enigmy przez polskich matematyków. „To był kamień milowy o ogromnym znaczeniu, właściwie jeden z niewielu. Osiągnięcia techniczne zazwyczaj przyczyniają się do rozwoju przemysłu, służą rozrywce czy komunikacji. To osiągnięcie uratowało ludzkie życie” – podkreślił.

Wcześniej „Kamienie milowe” przyznano m.in. wynalazcy żarówki Thomasowi Edisonowi, telefonu Alexandrowi Grahamowi Bellowi i silnika elektrycznego Nikoli Tesli, w sumie uhonorowano dotychczas około 120 naukowców. Wyróżnienie Milestone wśród kilkudziesięciu nagród przyznawanych przez stowarzyszenie jest laurem najwyższej rangi. Honorowane nim są te osiągnięcia naukowe, bez których świat wyglądałby inaczej.
Prezes polskiej sekcji IEEE prof. Ryszard Jachowicz mówił, że sekcja podjęła wieloletnie starania o przyznanie wyróżnienia Milestone, by za sprawą licznie reprezentowanej w krajach na całym świecie organizacji „sprostować te dotychczasowe niedopowiedzenia, żeby nie powiedzieć – zakłamania, że nie było polskich matematyków w sprawie złamania kodów Enigmy. Kanałami IEEE pójdzie ta wiadomość w cały świat, do całego zawodowego środowiska” – uznał.

Tablice (w językach polskim i angielskim) odsłonili: wiceprezydent Warszawy Włodzimierz Paszyński, prezes IEEE prof. Roberto de Marca, prezes polskiej sekcji IEEE prof. Ryszard Jachowicz oraz Janina Sylwestrzak, córka Mariana Rejewskiego.

Pod „Kamieniem milowym” poświęconym trzem polskim naukowcom wieńce złożyły m.in. delegacje IEEE i jego polskiej sekcji, Ministerstwa Obrony Narodowej, Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, władz Warszawy oraz rodzin uhonorowanych matematyków.

Honorowy patronat nad uroczystościami objęła prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz. Jej zastępca Włodzimierz Paszyński powiedział, że odsłonięcie kamienia upamiętniającego osiągnięcia polskich kryptologów nabiera szczególnego znaczenia w związku z 70. rocznicą powstania warszawskiego. „Bohaterowie obu tych wydarzeń dali dowód niezłomnej woli zwycięstwa, poświęcając trudom i zmaganiom, jedni w nauce, drudzy w walce, wszystkie swoje siły. Jedni i drudzy będą żyć w naszej narodowej pamięci” – podkreślił.

Złożenie przy Grobie Nieznanego Żołnierza wspólnego wieńca od weteranów  (zdjęcie UdsKiOR)

W imieniu Zarządu Oddziału Warszawskiego wieniec złożyli (od prawej): prezes Mieczysław Pogodziński, prezes Koła Żoliborz-Bielany Mirosława Niekoraniec i były prezes Henryk Majewski

Przemawia prezes IEEE prof. Roberto de Marca

Przy mikrofonie córka Mariana Rejewskiego Janina Sylwestrzak

„Kamień milowy” przy ul. Śniadeckich

Oprac.: Leon Zujko na podstawie materiałów UdsKiOR i PAP

Click to listen highlighted text!