Losem rzuceni w step szeroki,
gdzieś na skraj świata…

Luty to pełnia zimy. Współczesna kultura popularna każe nam kojarzyć go z walentynkami, ale dla wielu szczególną datą jest dziesiąty dzień tego najkrótszego miesiąca. Wiążą się z nim dramatyczne wspomnienia tych, którzy w 1940 r. rozpoczęli swą straszliwą podróż w bydlęcym wagonie na Syberię.

Tysiące wywiezionych Polaków nie przetrwało trudów syberyjskiego życia, a ci, którzy wrócili z „nieludzkiej ziemi” do Polski, starają się przekazać swoje doświadczenie Sybiru kolejnym pokoleniom. Podejmują współpracę ze szkołami, tak jak bydgoski Oddział Związku Sybiraków z Zespołem Szkół nr 8 im. Hansa Christiana Andersena w Bydgoszczy.

Jednym z owoców pracy nad kultywowaniem pamięci o losach Sybiraków jest powstanie Bydgoskiego Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru. Założyli je nauczyciele z Zespołu Szkół nr 8 oraz Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego. Żaneta Pliszka, historyk ZS nr 8, członek założyciel stowarzyszenia, podjęła inicjatywę organizacji konkursu recytatorskiego poezji Sybiraków. O pomoc w realizacji przedsięwzięcia poprosiła polonistkę z tejże placówki – Elżbietę Peplinską. Organizatorki podjęły działania, aby ideę konkursu pod nazwą „Losem rzuceni…” rozpropagować i zadbać o jego właściwą oprawę.

Męka co wkoło nas otacza
żalem huczy w duszy…

Młodzi ludzie bardzo chętnie przystąpili do zmierzenia się z poezją dla nich niezwykle trudną, bo nieodwołującą się do ich życiowych doświadczeń. Monologi liryczne Mariana Jonkajtysa czy Ireny Kozińskiej (najczęściej przez młodzież wybieranych autorów) odległe są bowiem od rzeczywistości XXI w. i niewyobrażalne dla współczesnych uczniów. Jednakże podjęli trud wczucia się w przeżycia świadków bolesnej historii.

Niemal 50 uczestników pod okiem swych nauczycieli przygotowało przepiękne recytacje wybranych utworów i 8 lutego 2016 r. stawiło się na konkursie „Losem rzuceni…” w Zespole Szkół nr 8 w Bydgoszczy. Jurorzy stanęli przed nie lada wyzwaniem. Przez trzy godziny przesłuchiwali uczestników podzielonych na trzy kategorie wiekowe (uczniowie klas czwartych, piątych i szóstych szkoły podstawowej; uczniowie gimnazjum i pierwszych klas szkoły ponadgimnazjalnej; uczniowie drugich, trzecich i czwartych klas szkoły ponadgimnazjalnej). Po wielu wzruszeniach, pamiętnych występach i fantastycznych deklamacjach komisja konkursowa w składzie: Eulalia i Mirosław Myślińscy – Sybiracy, Ewa Kreft – wicedyrektor Zespołu Szkół nr 8 i polonista, Justyna Frątczak – polonistka z tej samej placówki oraz Roman Wiśniewski – bibliotekarz i muzyk z Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego doszła do porozumienia w kwestii przyznania nagród. Jednakże decyzję jurorów uczniowie poznali 10 dni później.

Spędzamy smutni i stęsknieni
tułacze lata…

Z ideą konkursu współgrało spotkanie młodzieży gimnazjalnej z Sybirakami, które odbyło się 16 lutego 2016 r. Prezes Zarządu Oddziału ZS Mirosław Myśliński wraz z małżonką Eulalią Myślińską opowiedzieli o swoim trudnym dzieciństwie spędzonym na „nieludzkiej ziemi”. Podzielili się wspomnieniami z Sybiru oraz doświadczeniami powojennymi. Ta niezwykła lekcja historii na pewno na długo pozostanie w pamięci młodych ludzi. Uczniowie Gimnazjum nr 33 w Bydgoszczy w wielkim skupieniu wysłuchali niecodziennych relacji. Oby ta wiedza w przyszłości zaowocowała niedopuszczeniem do powtórzenia tragicznych zdarzeń w kolejnych pokoleniach.

…serce gore, mieni się
tęczą tajemną,
i z nieba blask swój rozsiewa…

Rozstrzygnięcie konkursu „Losem rzuceni…” odbyło się 18 lutego 2016 r. Miało ono uroczysty charakter. W pięknie przygotowanej sali pojawili się Sybiracy na czele z prezesem Zarządu Oddziału Związku Sybiraków w Bydgoszczy Mirosławem Myślińskim, członkowie założyciele Bydgoskiego Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru, dyrektorzy szkół współtworzących stowarzyszenie – Eugeniusz Sobieraj oraz Andrzej Wiosna, przedstawiciele Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, laureaci konkursu i jego uczestnicy oraz ich rodzice. Wszyscy zgromadzeni mieli okazję nie tylko wysłuchać deklamacji zwycięzców, ale również poznać losy dziadka i prababci uczennic Szkoły Podstawowej nr 18 (Kingi Karczmarz i Julii Luttmann), którzy doświadczyli tułaczki, głodu, ciężkiej pracy i utraty bliskich na bezkresach Sybiru. Uroczystość uświetnił wspaniały koncert wiolonczelistki Zuzanny Nogaj (uczennicy II klasy Gimnazjum nr 33). Organizatorzy zadbali o atrakcyjne nagrody i poczęstunek dla przybyłych na galę.

A oto lista laureatów konkursu:

– w kategorii klas 4–6 szkoły podstawowej:
I miejsce ex aequo Jadwiga Szulc i Izabela Wituska
II miejsce Adam Macko
III miejsce Julia Kompa
wyróżnienia: Julia Luttmann i Dominika Wachecka

– w kategorii gimnazjum i pierwsze klasy szkoły ponadgimnazjalnej:
I miejsce ex aequo Nadia Lipińska i Anna Kozarów
II miejsce Kinga Dera
III miejsca jury nie przyznało
wyróżnienia: Marcelina Teresińska, Agata Bielińska oraz Julita Słomko

– w kategorii starszych klas ponadgimnazjalnych:
I miejsce ex aequo Aleksandra Reinke i Patrycja Szymnowska
(kolejnych miejsc jury nie przyznało).

Organizatorów przedsięwzięcia niezmiernie uszczęśliwiło to, że wielu młodych ludzi odpowiedziało na propozycję konkursu poezji tworzonej przez Sybiraków. Dzięki tak dużemu zainteresowaniu widać, jaka jest potrzeba podobnych inicjatyw, które przypominają bolesną historię wywózek Polaków na Sybir w czasie II wojny światowej; jak chętnie młodsze pokolenia poznają przeszłość od świadków i uczestników dramatycznych przeżyć na „nieludzkiej ziemi”. Konkurs „Losem rzuceni…” stał się także impulsem do rozmów w domach rodzinnych na smutne, ale niezwykle ważne tematy.

Na zakończenie uroczystości organizatorzy wyrazili nadzieję na spotkanie w tak zacnym gronie w przyszłym roku, a tym samym przygotowanie kolejnej edycji konkursu.

Użyto fragmentów wiersza Ireny Kozińskiej pt. „Losem rzuceni”.

Uczestnicy konkursu

Uczestnicy konkursu – młodzież Gimnazjum nr 33 im. H.Ch. Andersena (z lewej) i młodzież Centrum Kształcenia Rolniczego Technikum Rolniczego im. Sybiraków (z prawej)

Przesłuchanie

Przesłuchania dokonuje komisja w składzie (od lewej): historyk ZS nr 8 im. H.Ch. Andersena Żaneta Pliszka, bibliotekarz i muzyk CKR Technikum Rolniczego im. Sybiraków Roman Wiśniewski, polonistka ZS nr 8 Justyna Frątczak, wicedyrektor ZS nr 8 Ewa Kreft, Sybiracy Eulalia i Mirosław Myślińscy

Młodzież Zespołu Szkół nr 8

Młodzież Zespołu Szkół nr 8

Spotkanie Eulalii i Mirosława Myślińskich w Zespole Szkół nr 8

Spotkanie Eulalii i Mirosława Myślińskich w Zespole Szkół nr 8 w ramach konkursu, przemawia dyrektor Eugeniusz Sobieraj

Laureaci konkursu

Od lewej: uczniowie Adam Macko, Dominika Wachecka, Julia Luttmann, Julia Kompa, Jadwiga Szulc, prezes Mirosław Myśliński, Izabela Wituska, dyrektor Eugeniusz Sobieraj

Występ uczennicy Zuzanny Nogaj

Występ uczennicy Zuzanny Nogaj

Laureaci

Laureaci konkursu (od lewej): Agata Bielińska, Marcelina Teresińska, Julita Słomko, Kinga Dera, Nadia Lipińska z Sybiraczką Eulalią Myślińską (druga z prawej) i dyrektorem Eugeniuszem Sobierajem

Oprac.: Elżbieta Peplinska, polonistka w Zespole Szkół nr 8 w Bydgoszczy

Click to listen highlighted text!